Heb jij je weleens afgevraagd of je een burn-out hebt? Of dat je gewoon een beetje gespannen en vermoeid bent?
Alleen al dat je hier nu bent en dit leest en je jezelf deze vraag stelt, is genoeg reden om verder te lezen. Het betekent dat je in ieder geval enige spanning in je leven ervaart. Tijd om te ontdekken of het tijd is om aan de bel te trekken. Ik ga je meenemen in wat een burn-out is.
Incidentele stress
Stress in ons leven is doodnormaal. Op twee manieren:
1) Omdat stress bij het leven hoort
en
2) Omdat we deze hoeveelheid stress normaal zijn gaan vinden.
Als stress incidenteel is, is het geen probleem. Het is de spanning of druk die we ervaren als we iets uitdagends gaan doen. Als we willen presteren. Of de spanning die je ervaart als er plotseling iets gebeurt waar je direct op moet reageren.
Op dat moment heb je extra energie en focus nodig om goed te kunnen reageren. Zoals bij een sollicitatiegesprek of als je op het punt staat een presentatie geven. Het helpt je dan om op de toppen van je kunnen te presteren. Om daarna, als het weer voorbij is, weer tot rust te komen en te herstellen.
Hoe incidenteel stress ook is, het kost hoe dan ook energie. Het trekt je innerlijke batterij leeg. Dat is ook waarom je, op het moment dat het achter de rug is, je opeens even heel moe kunt zijn. Dat je even uit moet puffen. Het betekent dat het tijd is om weer op te laden. En dat is geen probleem als dat af en toe gebeurt.
Als stress niet langer incidenteel is
Dit is waar het in onze samenleving misgaat. De hoeveelheid stress die we ervaren en de hoeveelheid tijd die we nemen om weer op te laden, is uit balans. We hebben niet langer te maken met incidentele, gezonde stress, maar met chronische, ongezonde stress.
We hebben het gevoel dat we altijd aan moeten staan. Dat we overal en continu aanwezig moeten zijn. En we laten ons werk niet langer op ons werk, maar nemen het mee naar huis. Nog even dat mailtje beantwoorden, nog even die meeting voorbereiden of doordat je het moeilijk vindt om het los te laten en er mentaal mee bezig blijft.
Uitrusten en ontspannen doen we niet meer. Of in ieder geval veel te weinig.
Stel je eens voor: Jij bent een batterij
Jouw lichaam kun je vergelijken met een batterij. Zo eentje die je weer op kunt laden.
Overdag ben je lekker bezig en verbruik je energie. Doordat je af en toe pauze neemt, zorg je ervoor dat je niet te veel energie verliest en dat je tussendoor weer een beetje op kunt laden. ’s Nachts ga je naar bed en dan laadt die batterij weer lekker op voor een nieuwe dag. Niks aan de hand.
Maar dan kom je in een situatie waar je meer energie uit moet geven. Dat kan in je werk zijn, maar het kan ook heel goed iets in de privésfeer zijn. Je moet te lang, te vaak of te grote hoeveelheden energie spenderen. Als er dan onvoldoende ruimte is om weer op te laden, kom je in de problemen.
In het begin is het nog niet zo erg. Oké, je voelt je iets vermoeider. Je wordt ’s ochtends wakker en voelt je niet heerlijk uitgerust. De batterij is namelijk niet helemaal opgeladen.
Hoe langer dit duurt, hoe groter dat verschil wordt tussen het energieniveau waar je nu zit en jouw volledig opgeladen niveau. Steeds meer moet je je reserves aan spreken en de cijfers komen steeds meer in het rood.
Burn-out: De batterij raakt leeg
Je wordt steeds vermoeider, lustelozer. Je merkt dat je sneller geïrriteerd bent. Het wordt steeds moeilijker om je te concentreren en je werk goed te doen (en dus doe je er nog maar een tandje bij!). Regelmatig heb je hoofdpijn, last van je schouders en je nek. Misschien ben je vaker ziek.
Ondertussen ga je ook nog eens minder goed slapen. Je komt moeilijk in slaap of slaapt moeilijk door. Doordat het je niet lukt om de dag los te laten en je ’s nachts gaat piekeren. Wat natuurlijk niet helpt om je batterij weer op te laden.
Je raakt overspannen. Ja, je hebt minder energie, maar het gaat nog wel. Je kunt nog wel door.
Dit kan niet eeuwig doorgaan. Uiteindelijk kom je op het punt dat ook de reserves opraken. De batterij is nu echt helemaal leeg. Vaak voelt dit heel plotseling. Zolang er nog een restantje energie aanwezig is, kun je immers nog wel iets. En dan is het op en kun je vaak letterlijk niks meer.
Opgebrand. Een burn-out.
Burn-out en overspannen zijn is niet hetzelfde
Zoals je in het bovenstaande verhaal over de batterij hebt gelezen, word je eerst overspannen en kom je daarna in die burn-out.
Overspannen zijn of je overspannen voelen is de voorloper van een burn-out. De symptomen van spanning en overmatige stress zijn er al, maar je kunt nog voldoende herstellen om niet volledig uit te vallen. Wel is het belangrijk om hier al op je hoede te zijn, zodat je niet nog meer reserves uitgeeft.
Waardoor voel je je zo gespannen?
Wat zou je los kunnen laten wat je nu veel energie kost?
Wat kun je doen om meer rust en ontspanning te krijgen?
Vaak missen we die periode van overspannen zijn. Of willen we hem niet zien. Omdat je toch niet zomaar minder kunt gaan doen, toch? Iedereen gaat door, dus jij ook.
De opbouw naar een burn-out duurt meestal minstens een half jaar.
Ik wist al lang dat ik niet lekker in mijn vel zat. Geen zin meer in mijn werk. ’s Ochtends opstaan was een nachtmerrie. Ik wilde niet opstaan. Ik was moe. Had nergens zin in. Niet in mijn werk, niet in mijn hobby’s of sporten.
En toch ging ik door. Ik kon me toch niet laten kennen? Opgeven is zwak. En hey, werken doe je toch om rond te kunnen komen, niet omdat je het leuk vindt? Doorgaan!
Totdat ik op een middag huilend, hyperventilerend en bijna in paniek naar huis fietste. Ik kon niet meer. De batterij was compleet leeg. Ook de reserves waren nu echt op. Met overduidelijke signalen, was ik toch totaal onverwacht in die burn-out terechtgekomen.
Burn-out is het moment dat je niet meer op die laatste reserves kunt teren, wat je nog wel lukte toen je overspannen was.
Oorzaak van burn-out
Vaak denken we dat burn-out veroorzaakt wordt door werk. Deels is dit ook waar. Maar het wordt niet alleen hierdoor veroorzaakt.
Oorzaken van burn-out kunnen ook in de privésfeer liggen. Bedenk je maar eens hoeveel stress je kunt voelen als het niet goed gaat in je relatie of als je in scheiding ligt. Of als je te maken krijgt met ziekte, bij jezelf, een dierbare of één van je kinderen. Elke vorm van stress kan een burn-out veroorzaken, als dit te vaak komt, te lang duurt of te groot is.
Zelfs mooie gebeurtenissen zoals een huwelijk, een verhuizing of het opvoeden van een kindje kan zoveel energie kosten dat je overspannen raakt en uiteindelijk terecht komt in een burn-out.
De oorzaak ligt oom niet alleen buiten ons. Wat we vaak over het hoofd zien is ons eigen aandeel. Ja, de situatie is zeker onderdeel van de stress. Maar hoe je reageert op stress en daarmee omgaat is ook ontzettend belangrijk.
Als je het bijvoorbeeld moeilijk vindt om nee te zeggen of het moeilijk vindt om je grenzen te voelen en/of aan te geven, dan is de kans groot dat je snel te veel van jezelf gaat vragen.
Hetzelfde geldt als je je heel verantwoordelijk voelt en je vindt dat je altijd op je best moet presteren. Of als je perfectionistisch bent en alles wat je doet foutloos en perfect moet zijn. Je geeft dan meer dan je tijdens rust en ontspanning weer oplaadt.Â
Hieronder zitten altijd overtuigingen die er voor zorgen dat jij niet tegen jezelf of jouw omgeving durft aan te geven waarom het niet meer gaat. Overtuigingen die ervoor zorgen dat je van jezelf door moet blijven gaan.
Tijd om weer op te laden
Afhankelijk van hoe het nu met je gaat, zal je herstel langer of korter duren. Ben je overspannen, dan heb je aan een paar maanden vaak genoeg. Als je rust neemt tenminste!
Herstel van een burn-out duurt helaas langer en verschilt van persoon tot persoon.
Wel kun je je herstel versnellen door te gaan kijken naar hoe je weer op kunt laden en energieslurpers uit je leven kunt weren.
Ten eerste: Ga goed voor jezelf zorgen
Ga rust nemen. En nee, dan hebben we het niet over een vakantie van twee weken.
Structureel.
Laat je werk op je werk. Thuis geen mail meer checken. Geen voorbereidingen voor morgen. Wat je de volgende dag moet doen, komt dan. Plan tijd voor jezelf in om dingen te doen waar jij van ontspant. Denk aan lezen, mediteren, schilderen. Dat waar jij van ontspant.
Let ook op je voeding, beweging en slaap.
Als we moe zijn hebben we vaak geen zin om een gezonde maaltijd voor onszelf te koken. Ik snap het helemaal. Maar die snelle hap geeft je waarschijnlijk niet de voedingsstoffen die jij nodig hebt.
Sporten of lichaamsbeweging voelt ook als een zware opgave als je eigenlijk doodmoe op de bank wilt ploffen. Toch komen er bij beweging allerlei stoffen vrij die je helpen om te herstellen en te ontspannen. Kies dan alleen wel voor lichaamsbeweging die niet te intensief is. Als je vermoeid bent is het beter om een lekkere wandeling in het bos of het park te maken. In plaats van intensief te gaan hardlopen of fietsen.
Slaap kan lastig zijn als je overspannen bent of tegen een burn-out aanzit. Ga toch elke avond rond hetzelfde tijdstip naar bed. En sta ’s ochtends rond hetzelfde tijdstip op. Ook in het weekend. Zo houdt je ritme. Kun je echt niet slapen, dan mag je wel eerder opstaan, maar ga niet steeds langer uitslapen.
Neem voordat je gaat slapen de tijd om je dag los te laten. Pak een journal om alles van je af te schrijven of ga mediteren.
Lees ook: Goed zorgen voor jezelf – 10 manieren
Ten tweede: Praat over jouw burn-out
Bijvoorbeeld met iemand die je echt vertrouwt, zoals je partner of een goede vriend of vriendin. Het lucht op om te kunnen vertellen wat je ervaart en mogelijk kom je er op deze manier achter dat je niet de enige bent die wel eens spanning ervaart (rond de 17% van werkend Nederland ervaart burn-outklachten. Je bent niet alleen!). Pas wel op met alle goede adviezen die je krijgt. Voel zelf aan of het bij jou past en werkt voor jou.
Wat ook vaak helpt is het bespreekbaar maken op je werk, als dit de primaire bron is van jouw burn-out. Vertel wat er speelt, waar je last van hebt en wat jou zoveel energie kost. Laat ze meedenken in hoe de spanning en druk voor jou lichter kan worden.
Wil je hier graag hulp bij? Ga dan naar je huisarts of zoek een coach die jou hierbij kan helpen. Veel werkgevers vergoeden dit zelfs voor je, dus check dit bij werkgever. De huisarts, een (praktijk)psycholoog of coach helpt jou om te ontdekken waardoor jouw batterij leegloopt en niet volledig oplaadt. Zodat jij kunt ontdekken hoe jij hier weer uit gaat komen.
Ten derde: Onderzoek de werkelijke oorzaak van jouw burn-out
Graag zoeken we de burn-out buiten ons.
De werkdruk is te hoog.
De sfeer is niet goed of er zijn conflicten.
Het is niet helder wat je nou moet doen.
Et cetera.
Maar een groot deel van de oorzaak zit vaak in jezelf. In onze drijfveer om altijd alles te geven. In ons perfectionisme. Of in ons pleasegedrag, waardoor je geen grenzen aangeeft en altijd ‘ja’ zegt.
Als je deze patronen en overtuigingen niet bij jezelf ontdekt en leert herkennen, wordt herstel extreem lastig. Je blijft dan in je eigen valkuilen trappen, wat jouw herstel vertraagt. En de kans op een nieuwe burn-out vergroot.Â
Believe me. Been there, done that.
Ik dacht ook lang dat het de werkdruk was. Totdat ik erachter kwam dat ik vooral niet wilde laten zien dat ik het niet meer kon. Ik mocht niet zwak zijn. En nu, jaren na mijn burn-out, drijft dat deel me nu soms nog tot het uiterste als ik er niet op let. Zelfs als zelfstandig ondernemer.
Onderzoek dus voor jezelf: Wat doe ik zelf, waardoor ik zoveel energie uitgeef?
Â
Als jij nu voelt dat je meer stress ervaart dan je wilt, dan is dit de tijd om daarmee aan de slag te gaan. Om te onderzoeken wat jou zoveel energie kost en hoe je beter voor jezelf kunt gaan zorgen, zodat je jouw batterij weer op kunt laden.
Succes!
Luister ook hier:
