Natuurlijk geloof je dat je jezelf door en door kent. Je trekt immers al je hele leven dag en nacht met jezelf op. Of je het nou wilt of niet, je bent onlosmakelijk met jezelf verbonden. Hoe zou het dan kunnen zijn, dat je jezelf helemaal niet zo goed kent?
Ik heb dit ook heel lang gedacht. Al meer dan 30 jaar trok ik met mezelf op. Maar wat er eigenlijk gebeurde, was dat ik er helemaal niet bij stilstond wie ik nou eigenlijk was. Wie ik wilde zijn en wat ik wilde in mijn leven. Dat wist ik toch al lang?
Het risico van weinig zelfbewustzijn
Niks bleek minder waar. Op het eerste gezicht was er niks mis met mijn leven. Ik had een lieve partner, een aantal leuke vrienden (voor mijn gevoel te weinig) en een goede baan in loondienst. Ik hoefde me nergens zorgen over te maken.
Maar het gevoel dat het knaagde negeerde ik lang. Tot ik op het punt aankwam dat het niet langer ging. Ik was helemaal leeg. De energie was op. En eigenlijk liep ik al minstens een jaar op mijn reserves.
Mijn leven moest veranderen. En terwijl ik bezig was met het herladen van mijn innerlijke batterij, probeerde ik ook de grote levensvragen te beantwoorden:
Wie wil ik zijn?
Wat wil ik in dit leven?
Wat is belangrijk voor mij?
En de antwoorden op die vragen bleken in geen velden of wegen te bekennen. Ik moest wel aan mezelf bekennen dat ik geen idee had wie ik was en wilde zijn.
Wat mij overkwam, zie ik bij veel andere mannen en vrouwen gebeuren die ik spreek. Ergens knaagt het. Voelen ze dat ze dit niet willen. Of zijn ze zelf helemaal vastgelopen. Maar het antwoord op de vraag ‘Wat dan wel?’ die hebben ze niet.
Dit is het risico van weinig zelfbewustzijn: Jouw leven is niet het leven zoals jij het graag wil leven. Ook al lijkt alles perfect te zijn. Maar je bent niet jezelf en je doet niet waar jij blij van wordt en energie van krijgt.
Maar hoe komt het dan, dat ons dit niet lukt?
Ontwikkeling van je zelfbewustzijn in je kindertijd
Of eigenlijk, hoe deze beperkt wordt.
Want, hoe graag we het ook anders zouden willen zien, je leert al heel jong wat je wel en niet zou moeten doen. Wat goed en fout is. Je ouders vonden dat je rustiger moest zijn of dat je juist minder verlegen moest zijn. Je was niet netjes, vriendelijk of voorzichtig genoeg. En zo zijn er nog veel meer eigenschappen die je van je ouders of andere mensen in je omgeving moest hebben. Alleen pasten deze van nature niet bij jou.
Een ook in ons onderwijs leren we niet te kijken naar dat waar we heel enthousiast over zijn en wat we graag doen. In je vaste pakket kun je nog een paar keuzes maken, maar eigenlijk blijft het heel standaard. Met als advies: Wees overal zo goed mogelijk in.
Hierdoor wordt ons zelfbewustzijn niet gestimuleerd. Maar leer je je aanpassen aan wat er van je wordt verwacht.
Op welke gebieden zou je daarom je zelfbewustzijn meer mogen ontwikkelen?
Wie ben jij echt?
In mijn kindertijd had ik me ook behoorlijk aangepast. Al heel jong voelde ik me anders. Ten eerste omdat ik heel erg op mezelf was. Ik kon me prima vermaken in mijn eentje en deed dat ook het liefste. Met de andere kinderen over het schoolplein of de straat rennen? Liever niet!
Ook had ik als kind al een onuitputtelijke nieuwsgierigheid naar de wereld. Niet door het zelf uit te proberen, maar wel door de boeken in te duiken. En die nieuwsgierigheid en interesse werd niet gedeeld.
Ik leerde dus al snel dat ik niet zo met mijn hoofd in de boeken moest zitten en dat ik socialer moest zijn. Blijkbaar was het slecht om je zo goed in je eentje te kunnen vermaken. Hier komt ook mijn gevoel vandaan dat ik nooit genoeg vrienden had. En mijn boekenkennis? Die deelde ik met niemand meer.
Als kind heb jij dit in meer of mindere mate ook gedaan. Ook jij deed dit omdat je geaccepteerd wilde worden. Door je ouders, je familie, je leeftijdsgenoten. En waarschijnlijk doe je dit nog steeds. We willen er namelijk nog steeds bij horen. Is het je bijvoorbeeld weleens opgevallen dat jij je bij je ouders anders gedraagt dan bij je vrienden? En bij je collega’s?
Niet dat hier iets mis mee is hoor. Dit is heel natuurlijk om te doen. En zolang jij blij bent met wie jij bent, dan is er niks aan de hand. Maar als jij het gevoel hebt dat je niet jezelf bent of kunt zijn, dan is het tijd om te gaan onderzoeken wie je wel wil zijn.
Vraag jezelf dan:
Wie wil ik zijn?
Welke karaktereigenschappen van jezelf ben je wel blij mee? En welke gebruik je omdat je denkt dat anderen dat van je verwachten en jou dan leuker vinden? Stel dat je helemaal opnieuw mocht beginnen en je zeker wist dat niemand je af zou wijzen: Wie of hoe zou je dan willen zijn?
Wat vind ik belangrijk?
Door na te denken over hoe je later herinnert wil worden, na je dood, ontdek je wat jouw kernwaarden zijn. Wat jij belangrijk vindt in jouw persoonlijkheid en wat je ook waardeert in anderen. Welke zijn dit voor jou? Vriendelijkheid, eerlijkheid, creativiteit, flexibiliteit, openheid? Er is geen goed of slecht, zolang je ze maar kiest omdat dit belangrijk is voor jou en niet in de ogen van iemand anders.
Welke hiervan laat je al zien?
Wat inspireert mij in anderen?
Schrijf eens twee of drie namen op van mensen die jij enorm waardeert. Het mag iedereen zijn. Mensen die heel dicht bij je staan of mensen die je kent uit de media of het verleden. Voor mij is één daarvan bijvoorbeeld Mahatma Gandhi.
Welke eigenschap waardeer jij zo in hen? Hoe zou jij dit meer in jouw leven kunnen laten zien?
Waar word jij blij van?
Net vertelde ik je dat ik een paar jaar geleden helemaal vastliep. Hoe had dit kunnen gebeuren?
Tot en met mijn opleiding had ik aardig mijn eigen pad gevolgd. Ik ging niet akkoord met de MAVO en vocht mijn weg naar het VWO. En na de middelbare school volgde ik niet een praktische opleiding aan een HBO, maar moest en zou ik Biologie gaan studeren. Wat ik er daarna mee ging doen? Geen flauw idee. En aan het einde van mijn opleiding wist ik dat nog steeds niet.
En dus stond ik op het moeilijke punt dat ik op zoek moest naar werk. Voor mezelf beginnen vond ik op dat moment echt geen optie en ik had geen idee in welk werkveld ik aan de slag kon. Dus koos ik voor een baan waar ik zeker wist dat ik aangenomen ging worden en stiekem ook al zeker wist dat ik dat niet mijn hele leven wilde doen.
Wat ik deed was de weg volgen die ik iedereen zag nemen. Ik kende helemaal geen zelfstandig ondernemers. Iedereen werkte in loondienst. Met de overtuiging: Werken doe je voor het geld, niet omdat je het leuk vindt.
Geen wonder dat ik jaren later vastliep.
Hoe is dit voor jou? Word jij blij van de dingen die jij doet en de mensen in jouw leven? Of vraag jij je ook af wat het toch is waar je wel blij van gaat worden?
Misschien leef je net als ik met de overtuiging dat er brood op de plank moet komen. Maar het is echt belangrijk dat je erachter gaat komen waar jouw hart sneller van gaat kloppen. Waar jij enthousiast van wordt en energie van krijgt.
Want jij wilt toch niet zonder energie thuis komen te zitten?
Of dat je aan het einde van je leven terugkijkt en spijt hebben omdat je niet bent gaan doen wat je echt wilde doen?
Vraag jezelf daarom:
Waar krijg ik energie van?
Kijk eens naar alles wat jij op dagelijkse en wekelijkse basis doet. Waarvan krijg je dan energie? Waar heb je zin in om mee aan de slag te gaan? En natuurlijk ook de countervraag: Wat kost je energie? Waar kijk je tegenop als je het moet gaan doen?
Je raadt het al: Ga meer doen van de dingen die je energie opleveren en minder van dat wat je energie kost. Breng meer tijd door bij de mensen van wie opleeft en minder met de mensen die energie wegnemen.
Wat heb ik altijd al een keer willen doen?
Wat is iets waar je stiekem al van droomt maar toch blijft uitstellen? Kan zo klein of zo groot zijn als je zelf wilt. Misschien wil je leren haken of een wereldreis gaan maken. Of wil je vrijwilligerswerk gaan doen of een boek schrijven. Whatever it is… Waarom zou je er niet aan beginnen?
Wat is belangrijk voor me?
Ja, deze vraag hebben we eerder gesteld. Maar hier gaat om waar jij het belangrijk vindt om jouw tijd en energie aan te besteden. Wil je je tijd besteden aan je familie en je vrienden? Is je werk of je eigen onderneming belangrijk voor je? Wil je je tijd besteden aan reizen of aan een hobby? Hoe zou je hier meer tijd aan kunnen gaan besteden?
Wat houdt jou tegen?
De eerste twee vragen waren misschien niet makkelijk, maar wel leuk om te beantwoorden. Want daar mag je dromen over hoe jouw leven er op zijn best uitziet. Zoals jij dat wil. Maar er is ook nog een derde deel van jouw zelfbewustzijn waar we aandacht aan moeten besteden. Er is namelijk ook een deel van jou wat jou tegenhoudt om de persoon te zijn die jij wil zijn en te gaan doen wat jij wil doen.
In ons leven hebben we namelijk ontzettend veel overtuigingen geleerd. Overtuigingen over jezelf, over jouw plaats in deze wereld, over andere mensen en over de wereld als geheel. Eén van de overtuigingen die mij heel lang tegen heeft gehouden is de overtuiging dat ik er helemaal niet mocht zijn. Als ongelukje ter wereld gekomen en in mijn kindertijd gepest door mijn leeftijdsgenootjes, geeft geen sterke basis van vertrouwen in jezelf. En dus hield ik me klein en onzichtbaar. Ook toen ik het juist nodig had om mezelf te laten zien.
Ook jij bent dingen gaan geloven, waarvan je eigenlijk wel weet dat ze niet waar zijn. Ik weet bijvoorbeeld heel goed dat ik er wel mag zijn en dat ik het wel waard ben. En dat geldt ook voor jou. Ook jij mag jezelf laten zien als je dat wilt. Voor jezelf kiezen. En jouw eigen pad in dit leven volgen.
Dit klinkt pijnlijk, maar er zit iets heel moois achter ontdekken waar jij jezelf tegenhoudt. Dit weten betekent namelijk dat je dit kunt veranderen. Zodat het jou niet meer tegen hoeft te houden.
Is het makkelijk? Helaas, nee.
Is het onmogelijk? Nee, ook jij kunt dit.
Onderzoek voor jezelf:
Wat geloof ik over mezelf en de wereld?
Wat geloof je over wie je zou moeten zijn en wat je mag doen? Over wat voor jou wel en niet haalbaar is? Over wat je wel en niet waard bent? En over waarin je wel en niet voor jezelf mag kiezen?
Wees eens heel eerlijk tegen jezelf.
Helpt dit mij om mijn leven te leven?
Onderzoek dit voor elke overtuiging die je net hebt gevonden.
Als het je helpt: Verander dan niks. Deze overtuiging helpt jou.
Helpt het je niet: Ga dan naar de laatste vraag.
Wat kan ik ook geloven, wat me wel gaat helpen?
Jezelf dwingen om precies het tegenovergestelde te gaan denken, helpt meestal niet. Iets tegen jezelf zeggen, betekent namelijk nog niet dat je het gelooft.
Maar heb je ook bewijs wat laat zien dat deze overtuiging niet of in ieder geval niet helemaal waar is?
Hoe zou je het vinden als jouw beste vriendin dit over haarzelf zou zeggen? Zou je het dan geloven?
Waarom geloof je dit dan wel voor jezelf?
Zelfbewustzijn om je eigen pad te bewandelen
Zelfbewustzijn is essentieel als jij zelf wilt bepalen hoe jouw leven eruitziet. Het is de kracht in het leven van JOUW leven. Zoals je hebt gezien heb je immers geen idee hoe jij wil dat jouw leven eruitziet als je geen idee hebt wie je echt wil zijn en waar jij blij en enthousiast van wordt. Ook lukt het je niet om jouw leven te veranderen als je niet weet waar jij jezelf tegenhoudt.
Jezelf leren kennen, jouw zelfbewustzijn vergroten, is daarom één van de mooiste dingen die jij jezelf kunt geven.
Luister ook hier:
