De vraag hoe je nee kunt leren zeggen komt zo vaak binnen, dat ik me bijna afvraag of dit iets is wat we bijna allemaal nooit hebben geleerd. Of eigenlijk, wat we massaal hebben afgeleerd in onze kindertijd.
Ben jij ook iemand die meestal, en vaak automatisch, ja zegt op vragen en verzoeken?
En vind jij het ook moeilijk om nee te zeggen wanneer iemand iets aan je vraagt?
Weet dan dat je in ieder geval niet alleen bent.
In dit artikel gaan we ontdekken hoe het komt dat je dit zo moeilijk vindt,
maar ook waarom je zeker nee wilt leren zeggen.
Niet alleen voor jou, maar juist ook voor jouw relaties!
Ook neem ik je mee in hoe jij beter nee leert zeggen.
Een vriendin vraagt je of je dit weekend kunt helpen verhuizen.
Je moeder geeft aan dat ze graag wil dat je over twee weken langskomt.
En je manager staat aan je bureau met het verzoek om vanavond even een paar uur langer door te werken.
Het zijn allemaal vragen, maar zo klinken ze niet in jouw hoofd.
Voor jou klinken ze alsof het van je wordt verwacht.
Dat je het niet kunt maken om nee te zeggen.
Voordat je het weet is die ja alweer over je lippen. Ondertussen slaak je in stilte een diepe zucht en voel je frustratie richting jezelf. Waarom lukt het nou toch nooit? Je wilt helemaal niet. Je bent moe. Je hebt geen zin. Maar toch is het weer niet gelukt om nee te zeggen.
Nee zeggen heb je afgeleerd
Geen nee kunnen zeggen is niet iets wat van nature in je zit.
Baby’s en kleine kinderen zijn juist geboren nee-zeggers!
Een baby die zijn hapje niet wil?
Krijsen!
Een kind wat niet op wil ruimen?
Een stellige ‘Nee!’ en de armpjes gaan opstandig over elkaar.
Nee zeggen leren we alleen af terwijl we opgroeien. Er werd van je verwacht dat jij geen te sterke eigen wil had. Integendeel, van jou werd verwacht dat je in ieder geval het gross van de tijd zonder mokken luisterde naar wat papa en mama van je wilden.
Of opa of oma.
Of de juffen of de meesters.
Eigenlijk elke volwassene in jouw jonge leventje.
Hun wil was wet.
Met als gevolg dat je leerde dat jouw nee er niet toe deed.
Dat je nog zo hard kon roepen, er werd toch niet naar geluisterd.
Als ze zelfs kwaad werden en je straf kreeg als je nee zei,
dan leerde je mogelijk zelfs dat het echt niet toegestaan was om nee te zeggen.
In plaats daarvan leerde je aan de verwachtingen te voldoen. Dat je vooral de behoeftes en verlangens (bijvoorbeeld die van jouw ouders) op de eerste plaats moest zetten. En jij die van jezelf moest negeren.
Bewust weet je waarschijnlijk best wel dat dit onzin is.
Dat jij best nee mag zeggen.
Maar die overtuiging en dit patroon,
misschien zelfs wel deze angst,
is onbewust nog steeds bij je aanwezig.
Nee zeggen: we zijn bang
Zoals je al las: het probleem is echt niet dat kleine woordje ‘nee’. Fysiek lukt het jou best om dat uit te spreken.
Het probleem is de angst die erachter zit.
We zijn namelijk bang om de verbinding met anderen in gevaar te brengen.
Jouw ervaring als kind is dat jouw ouders, of andere volwassenen, negatief op jou reageerden wanneer jij nee zei. Je kon hun irritatie duidelijk voelen en ze werden mogelijk zelfs kwaad als je niet luisterde. Op dat moment ervaarde jij een breuk in de band tussen jou en jouw moeder, vader of tegen wie je ook maar nee had gezegd. Je voelde je afgewezen.
Dit is waar je nog steeds bang voor bent op het moment dat jij eigenlijk nee wilt zeggen op een verzoek.
Want wat nou als die ander teleurgesteld in je raakt?
Wat nou als hij of zij kwaad wordt?
Op dat moment zou je je weer afgewezen voelen.
Ben je bang dat jullie relatie, in de breedste zin van het woord, in gevaar komt.
Elke ja die je tegen je eigen zin in geeft, is een poging om jullie verbinding in stand te houden. Een poging om de harmonie tussen jullie te bewaren. Of het nou gaat om je moeder, je vader, je partner, een goede vriendin of vriend…
Je wilt niet dat ze teleurgesteld in je raken en jouw afwijzen.
Je wilt hun liefde niet verliezen.
De gevolgen van altijd ja zeggen
Deze heb je vast weleens gehoord:
Jouw ja op het ene, is een nee op iets anders.
Het klinkt misschien een beetje als een dooddoener. Misschien heb je hem ondertussen zo vaak gehoord dat je denkt: ja ja, dat zal wel. Maar ondertussen is het ook zo ongelofelijk waar. Zeker wanneer jouw ja eigenlijk een nee had moeten zijn.
Op dat moment zeg je namelijk nee tegen:
- Jouw rust
- Je eigen behoeftes
- Jouw eigen verlangens
En dat kost je uiteindelijk jouw energie. Wanneer je iets doet waar je helemaal geen zin in hebt, levert je dat nooit mentaal energie op. Integendeel. Het kost je juist veel meer energie dan het eigenlijk zou moeten kosten.
Het kost je niet alleen je energie, maar ik durf ook te stellen dat het je een stuk van je levensgeluk kost. Niemand wordt er blij van om steeds weer dingen te doen die ze niet willen doen.
Natuurlijk, het leven kan niet alleen maar leuk zijn en soms moeten er echt weleens dingen gebeuren waar je geen zin in hebt.
Maar continu je eigen behoeftes en verlangens aan de kant schuiven?
Dat kost je echt, in ieder geval een deel van, de energie en het plezier wat jij in dit leven ervaart.
Jouw ja redt jouw relaties niet
Die automatische ja die er elke keer weer uitrolt, gebruik je om de harmonie te bewaren. Om jouw relaties in stand te houden. Of het nou de relatie met je partner, met je vrienden, met je ouders of met je baas is.
Niemand wordt kwaad?
Niemand is teleurgesteld?
Klinkt goed toch?
Behalve jij.
Want jij bent wel teleurgesteld.
In jezelf.
En jij wordt wel kwaad.
Op jezelf, omdat het je weer niet is gelukt.
Maar uiteindelijk ook op de ander.
Omdat ze zoveel van je vragen.
Bij elke ja die je ongewenst geeft, laat je die ander over een grens gaan. Terwijl de ander helemaal niet weet dat ze dit doen. Totdat er bij jou een ultieme grens bereikt wordt en jij in woede uitbarst of zelfs het contact en de relatie verbreekt. De ander met de grote vraag achterlatend:
“Hoezo vind je dat je zoveel van mij moet? Ik vraag het je toch gewoon?”
Geen nee zeggen veroorzaakt verlies van vertrouwen
Wat er ook in relaties gebeurd is dat geven en ontvangen niet meer oprecht is. Bij elke ja die we eigenlijk niet hadden willen geven, gaan we onbewust ook dingen terugverwachten.
Ja, maar ik moest ook naar jouw feestje. Dus nu verwacht ik ook dat jij…
We zeggen het misschien niet hard op, maar als de ander wel nee durft te zeggen, zijn wij degene die verontwaardigd zijn. We krijgen het gevoel dat we alleen maar geven en daar nooit iets voor terug krijgen. Wat we op dat moment niet zien is dat de ander wel gezond zijn of haar grenzen aan weet te geven. Iets wat wij weer moeten leren.
En stel dat de ander erachter komt dat je regelmatig ja zegt, terwijl je helemaal niet wil. Hoeveel vertrouwen denk je dat die ander dan nog in jouw ‘ja’ heeft? Zelfs als je een keer wel heel graag wil, zal de ander zich afvragen of je het wel meent. Of je wel echt wilt.
Jouw ja gaat zoveel meer betekenen, wanneer je ook nee durft te zeggen.
Nee zeggen versterkt jouw relaties
Juist door af en toe ook nee te zeggen, versterk je jouw relaties. Jullie leren van elkaar waar je wel en geen behoefte aan hebt. Je bouwt geen wrok of onterechte verwachtingen naar elkaar op. En je weet van elkaar dat je het echt meent wanneer je wel ja zegt.
Betekent dat dat je altijd nee zegt?
Natuurlijk niet.
In een gezonde relatie sta je voor elkaar klaar als de ander het echt nodig heeft.
Jij richting de ander. De ander richting jou.
Helpen bij een verhuizing op het moment dat je daar de energie voor hebt en het lichamelijk aankunt. Tuurlijk!
Je werkgever die echt tegen een belangrijke deadline aan zit te hikken, die vanavond echt gehaald moet worden? Waarschijnlijk dat je wel ja zegt. Tenminste, als dit niet de gebruikelijke gang van zaken is en het echt een keer nodig is.
Maar het gaat om de balans.
En dat jij jouw eigen behoeftes en verlangens niet continu op de tweede of zelfs laatste plaats zet.
Waarom jij echt nee wilt leren zeggen
Zoals je hiervoor al las heeft nee zeggen (misschien onverwacht) een positief effect op jouw relaties.
Maar het is niet alleen goed voor de connectie met de mensen van wie jij houdt.
Ook voor jezelf.
Nee zeggen is namelijk jouw grenzen aangeven.
Aangeven wat jij wel en niet wilt.
Het is ruimte maken voor jezelf.
Voor wat jij nodig hebt.
En wat jij in jouw leven wilt.
Door die ruimte voor jezelf te maken en te luisteren naar jouw eigen behoeftes en verlangens, zorg je ervoor dat jouw leven weer van jou wordt.
Door continu ja te zeggen, kreeg je het idee dat je geleefd werd.
Dat er geen tijd en ruimte was voor jou.
In plaats daarvan krijg jij hiermee jouw leven terug.
Wanneer je geen energie hebt en nee zegt tegen een afspraak, geef je jezelf de ruimte om uit te rusten en weer op te laden. Wanneer je iets echt niet wil en je nee zegt tegen een verzoek, geef je jezelf de ruimte om te doen wat je wel graag wilt.
Klinkt dit egoïstisch?
Stel je dan eens voor hoe fijn jij als mens wordt, wanneer jij vol energie zit en je gelukkig voelt in plaats van leeggetrokken en vol wrok?
Ik weet wel welke persoon ik liever om mij heen wil hebben!
Zo leer je nee zeggen
Het eerste wat je je mag realiseren wanneer je nee wilt leren zeggen is dat jij nee zegt op de vraag, niet op de persoon. Jij wijst niet de persoon af die jou dit verzoek doet en het is dus ook niet persoonlijk.
En jij hebt altijd het recht om nee te zeggen. Ook als jij nog geen andere afspraak of taak in je agenda hebt staan. Vrij nemen, uitrusten, jouw eigen ding doen, heb je net zoveel recht op.
Welke stappen zet je dan om die nee te zeggen:
1) Word je bewust van jouw automatische ja
Mogelijk ben je je er zelfs nog niet echt bewust van wat nou de momenten zijn dat je ja zegt, terwijl je nee bedoelde. Je voelt vooral frustratie doordat je steeds weer met dingen bezig bent die je eigenlijk niet wilt doen. Of je denkt regelmatig dat er te veel van je gevraagd wordt. Dat je meer geeft dan je terugkrijgt
Ga dan eens bij jezelf na: Waar heb ik ja op gezegd, terwijl ik dat eigenlijk niet wilde?
Op die manier wordt het voor jou helder op welke momenten en tegen wie je geen nee durft te zeggen.
Het kan zijn dat dit in hele specifieke relaties is. Bijvoorbeeld niet tegen je partner of je moeder, maar wel bij jouw beste vriend of vriendin. Wat maakt voor jou die relatie anders?
Of dat er specifieke vragen zijn waar je geen nee tegen durft te zeggen. Bijvoorbeeld uitnodigingen voor feesten of overwerken voor je baas. Wat geloof je dat maakt dat je hier geen nee op durft te zeggen?
2) Krijg helder wat jij wel en niet wilt
Door je bewust te worden van jouw automatische ja, heb je waarschijnlijk al grote ontdekkingen gedaan in waar jij wel en geen behoefte aan hebt. Waar jij wel en geen zin hebt. Maak daar voor jezelf heldere afspraken over, die je ook na kunt komen.
Bijvoorbeeld:
- Ik wil wel met mensen afspreken, maar niet meer dan één keer per weekend. En zelfs als ik nog geen afspraken heb, wil ik nee kunnen zeggen als ik niet wil.
- Af en toe overwerken, op het moment dat het echt nodig is, is geen probleem, maar niet meer dan één keer in de twee weken en alleen als het niet anders kan.
- Op visite bij mijn ouders, tuurlijk. Maar elkaar één keer in de twee weken/maanden zien, is ook genoeg.
Dit zijn natuurlijk maar voorbeelden, die mogelijk voor jou helemaal niet van toepassing zijn. Maak voor jezelf de regels die voor jou gelden en in jouw situatie werken.
3) Zeg nee
Wanneer je helder hebt wat jouw grenzen zijn, wordt het makkelijker om nee te zeggen. Je hebt nu ook een afspraak met jezelf na te komen. Ik zeg makkelijker… het is niet opeens makkelijk.
Realiseer je dat nee altijd een geldig antwoord is. Dat het zelfs niet een hele uitleg nodig heeft over waarom je niet kunt of wilt.
Vind je het toch nog moeilijk? Doe dan het volgende:
- Geef aan dat je er nog even over na moet denken. Zeg bijvoorbeeld dat je het nu nog niet weet en dat eerst even uit moet zoeken. In die tijd kun jij je voorbereiden op jouw nee, zodat je deze later met meer zekerheid kunt geven (of toch een ja geven wanneer je erachter komt dat je toch wel wilt)
- Geef aan dat je dankbaar bent voor de vraag. Dat je het lief vindt dat ze aan je denken en dat je het leuk vindt dat je erbij mag zijn, maar dat het je helaas nu niet goed uitkomt.
- Geef een alternatief als je daar wel zin in hebt. Zeg bijvoorbeeld nee tegen die kringverjaardag maar vraag of je op een ander moment langs mag komen. Zeg nee tegen dat feestje van die vriend of vriendin maar vraag of hij of zij zin heeft om binnenkort een keer te gaan lunchen.
4) Hou vast aan je nee
Niet iedereen zal je nee direct accepteren. Zeker niet als ze van je gewend zijn dat je altijd ja zegt. Jouw nee is een verrassing die ze overrompelt.
Jij hebt hen geleerd dat ze alles mogen vragen en dat je overal ja op zegt. Jouw nieuwe ik die wel nee zegt, moeten ze nu eerst weer leren kennen. Jij mag hen leren wat jouw grenzen zijn en wat jij wel en niet wil.
En elke verandering is spannend. Ook als het een verandering is die je waarneemt bij iemand anders. Zo kennen ze jou niet. Het maakt je onvoorspelbaar. En ja, dat kan voor weerstand zorgen en dat heeft tijd nodig om weer weg te ebben. Ze moeten wennen aan jouw nieuwe gedrag.
Laat je alleen niet overhalen om toch ja te zeggen, op het moment dat je die weerstand en frustratie bij de ander ervaart. Door toch weer ja te zeggen, gaan ze nooit wennen aan jouw nee.
Je doet daarmee jezelf tekort, maar ook de relatie die jij met de ander hebt.
Geef haar of hem tijd om te wennen.
5) Begin veilig
Je hoeft nu niet meteen bij iedereen op alles waar je ook maar een beetje nee op wilt zeggen, ook nee te zeggen. Geloof me, dat gaat zoveel weerstand bij jou oproepen, dat de kans klein is dat je daar doorheen gaat komen. Je mag dit echt in kleine stapjes doen.
Begin bijvoorbeeld bij iemand die relatief veilig aanvoelt, maar waar je tot nu toe wel ja zei, ook als je niet wilde. Waarschijnlijk kun jij jouw relaties wel een beetje inschatten en weet je wel wie er niet al te negatief op gaan reageren. Ga eerst bij haar of hem een aantal keer nee zeggen op vragen waar je ook echt nee op wilt zeggen. Zo ga je steeds meer bij jezelf voelen dat je dit kunt en dat je dit mag.
Kijk ook deze video: It’s hard to say NO
Wat als mensen jouw nee niet accepteren
Zoals ik net al aangaf, kan het zijn dat je in het begin tegen weerstand op gaat lopen bij de mensen in jouw leven. Puur omdat ze dit niet van jou gewend zijn.
Maar soms gaat dit bij een aantal mensen niet voorbij.
Niet elke relatie is namelijk even gezond.
Er kunnen mensen in jouw leven zijn die jouw nee echt niet willen accepteren.
Die denken dat ze het recht hebben op jouw onvoorwaardelijke ja.
Voorbeeld hierin kan zijn ouders die het gevoel hebben dat jij ze iets verschuldigd bent.
Zij hebben jouw immers op deze wereld gezet en je opgevoed.
Maar die gedachte, dat zij dit recht hebben, is in alle omstandigheden onterecht.
Jij bent niemand iets verschuldigd, waardoor je ja zou moeten zeggen of je nou wilt of niet.
Niet aan je partner.
Niet aan je vrienden en vriending.
En nee, ook niet aan je ouders.
Stel dat iemand aan blijft dringen na jouw nee
Blijf bij jou nee. Jij hebt het recht om nee te zeggen op deze vraag of op dit verzoek. Natuurlijk kun je naar de argumenten luisteren waarom je toch ja zou moeten zeggen, maar verander alleen van mening als je dit ook echt bij jezelf voelt.
Wanneer jouw nee een nee blijft, geef dit dan ook duidelijk aan.
Je hebt al eerder aangegeven dat je niet wilt, en dat blijft ook zo.
Blijven ze echt aandringen?
Laat weten dat je dit echt niet op prijs stelt en dat ze hiermee echt over een grens gaan.
Geef aan dat je het er niet meer over wilt hebben en dat je zelfs, als ze echt doorgaan, jij het gesprek verbreekt.
Stel dat iemand zelfs kwaad wordt omdat je nee zegt
Ook hier: blijf vasthouden aan jouw nee. Jij hebt nog steeds alle recht om nee te zeggen op deze vraag of dit verzoek. Maar op het moment dat iemand kwaad op je wordt omdat jij nee zegt (zeker als dit regelmatig gebeurt), mag je jezelf echt af gaan vragen hoe gezond deze relatie is. Of er wel een goede balans tussen geven en ontvangen is.
Boos op jou worden en daarmee bij jou afdwingen dat je toch akkoord gaat is niets anders dan manipulatie en dit mag niemand bij jou doen. Zelfs de mensen waarvan jij misschien denkt dat jij ze iets verschuldigd bent niet.
Draait de ander niet bij en blijft hij of zij dit doen? Kies dan voor jouw eigen veiligheid en verminder het contact of verbreek de relatie.
Wat als het toch weer een keer niet lukt om nee te zeggen?
Wanneer je begint aan jouw proces om nee te leren zeggen, of eigenlijk opnieuw nee te leren zeggen, zal dat niet altijd in één keer lukken. Neem het jezelf dan ook niet kwalijk als je jezelf erop betrapt dat je toch weer ja hebt gezegd, terwijl je nee bedoelde. Het is een proces waar je doorheen gaat.
Een patroon of een overtuiging veranderen is niet makkelijk. De overtuigingen die jij hebt over waarom jij geen nee mag zeggen en de patronen die jij hebt waardoor je automatisch ja zegt, zitten diep in jou en zijn een automatisme waar je zeker in het begin nog makkelijk in terecht gaat komen.
Het is dan ook een proces waar je met vallen en opstaan doorheen gaat. De ene keer lukt het wel en mag je trots op jezelf zijn. En een andere keer lukt het niet en mag je jezelf aanmoedigen om het de volgende keer wel weer te doen. En dan, steeds vaker, lukt het je wel. Totdat je er zo aan gewend bent en jij jezelf opnieuw hebt overtuigd dat je dit wel mag, dat dit jouw nieuwe automatisme is geworden.
