Het is een drukke dag geweest en je bent helemaal op. Als je heel eerlijk bent lukte het je al een tijdje niet meer om je op je werk te concentreren. Je voelde je overweldigd, gehaast, moe. En juist daardoor leek je geen stap verder te komen.
Steeds weer merkte je dat je uit het raam zat te kijken. Je wilde naar buiten. Even lekker wandelen. In het park of in het bos. Maar je mocht niet van jezelf, want er moest nog zoveel gebeuren!
Maar nu, eindelijk, loop je hier tussen de bomen. Het frisse zonlicht filtert tussen de heldergroene bladeren door. Je hoort een licht briesje door de bladeren fluisteren. En je komt tot rust. Het is alsof je weer vrij kunt ademen, je hart een slag rustiger slaat en je gedachten weer helder worden.
Dit had je veel eerder moeten doen!
Intuïtief weten veel van ons hoe rustgevend het is om in de natuur te zijn. Alsof alles daar wat langzamer mag en je even niet stil hoeft te staan bij alles wat er nog op je todo-lijstje staat. Sterker nog: je mag even helemaal stilstaan. En wat blijkt? Dit is ook echt het effect wat de natuur en het bos op ons heeft.
Ik neem je mee in wat bosbaden is en waarom je vaker het bos (of het park) op wilt zoeken om tot rust te komen in ons vaak drukke leven.
Het grootste deel van onze tijd als mens hebben we in natuurlijke omgevingen geleefd. Voor ons lijkt het misschien alsof we altijd in steden hebben geleefd en dat we daar volledig op zijn aangepast. Toch, als we kijken naar hoe lang we als mens op deze planeet rondlopen, dan leven we pas sinds zeer kort in een stedelijke omgeving. Omgevingen waar de tijd nooit stilstaat, er altijd nog wel iets gedaan moet worden en je overspoeld wordt met prikkels.
Veel van ons hebben dan ook ervaring met hoe rustgevend het kan zijn om er even uit te trekken. Om even naar het bos of het park te gaan en alles achter je te laten. Het is een plek waar we even tot rust kunnen komen en het gevoel hebben dat we op adem kunnen komen. Voor veel mensen is in de natuur zijn dan ook een glimmer. Je voelt je veilig en kunt ontspannen.
Maar beelden we ons dit alleen in of heeft dit ook echt dit effect op ons? Dat werd onderzocht in Japan waar ze zelfs hun eigen naam hieraan hebben gegeven: Shinrin-yoku. Vertaald naar het Nederlands: bosbaden.
Wat is bosbaden?
Bosbaden, als term, is ontstaan in Japan. Oorspronkelijk meer vanuit een marketingoogpunt. In 1982 werd het geïntroduceerd door de directeur van het Japanse Agentschap voor Bosbouw en was het bedoeld om meer mensen naar het bos te lokken. Wat dat betreft is het ook echt niet ingewikkelder dan dat: tijd doorbrengen in het bos. Lekker wandelen tussen of zitten onder de bomen en dat helemaal in je opnemen. Met al je zintuigen.
Dat het meer is dan alleen een marketingterm om mensen naar de schitterende bossen te krijgen, ontdekten wetenschappers zoals professor Yoshifumi Miyazaki, die vele jaren onderzoek hebben gedaan naar het daadwerkelijke effect van het bos op ons. Lichamelijk en mentaal.
Dit effect heeft het bos op jou
Steeds duidelijker wordt dat stress een nadelig effect heeft op onze gezondheid. Tenminste, zodra stress niet meer iets is wat af en toe gebeurd, maar zo goed als continu wordt. En in ons leven vandaag de dag is dat laatste vaak het geval: we staan continu aan, zijn altijd bezig, hebben altijd wel iets om nog te doen of ons zorgen over te maken en komen niet meer tot rust. Veel van ons, tenminste als je in een stad woont, wonen ook in een omgeving waar er ongelofelijk veel prikkels op ons afkomen.
We zijn dit normaal gaan vinden.
Dat is ook niet raar, want in ons relatief korte mensenleven weten wij niet beter. Maar op evolutionaire schaal is ons leven pas sinds zeer kort zo ontzettend druk en overprikkeld. En hoewel we misschien denken dat we ons hieraan aangepast hebben, ons lichaam heeft dat helemaal niet zo snel kunnen doen.
Lang hebben we geleefd in een natuurlijke omgeving. Of het waar is weet ik niet, maar op school leerde ik ooit dat het menselijk oog de kleur groen als beste waar kan nemen en meer schakeringen in kan onderscheiden, omdat dit ooit voor ons de dominante kleur was. Ook zien we dat de kleur groen een kalmerend effect op ons heeft. Het is de kleur van de omgeving waar we ons nog steeds goed en veilig voelen.
Het onderzoek van Miyazaki laat dan ook zien dat het bos ons stressniveau daadwerkelijk naar beneden brengt.
Hoe bosbaden jouw stress verlaagt
Wanneer we mensen vragen wat voor effect een lekkere boswandeling of een fijne picknick onder de bomen op ze heeft, dan hoor je vaak dat ze zich daar beter door voelen. Dat het ze tot rust brengt, maar ook oplaadt. Ze voelen zich energieker dan daarvoor.
Dat zegt alleen nog niks over of in de natuur zijn, en dan in dit geval specifiek in de buurt van bomen, ook daadwerkelijk effect heeft op ons lichaam. Het antwoord, volgens onderzoekers zoals Miyazaki is ja.
Je zenuwstelsel komt tot rust
Veel van wat er in je lichaam gebeurt, heb je geen directe controle over. Dit wordt gereguleerd door ons autonome zenuwstelsel, welke weer uit twee delen bestaat:
Ons sympathisch zenuwstelsel, wat staat voor actie.
En ons parasympathisch zenuwstelsel, welke staat voor rust.
Beide zijn op zichzelf niet slecht. We hebben ze allebei nodig. Zolang dit in balans is en we zowel in actie komen als rust nemen. Tegenwoordig zien we dat we deze balans er voor veel van ons niet is. Meestal zitten we in het sympathische deel van ons zenuwstelsel. Doordat we continu aan moeten staan, een nooit eindigende todo-lijst hebben, steeds prikkels binnenkrijgen uit onze omgeving, maar ook doordat ons stressniveau chronisch verhoogd is door trauma uit ons verleden.
Het onderzoek naar bosbaden liet zien dat in het bos zijn effect heeft op hoe actief zowel het sympathische als parasympathische zenuwstelsel is. De activiteit in het sympathische deel neemt af en de activiteit in het parasympatische neemt toe. Oftewel: ons zenuwstelsel komt letterlijk tot rust. Niet alleen terwijl we in het bos zijn, maar nog tot dagen daarna.
Ook de activiteit in ons brein zelf neemt af. Specifiek in de prefrontale cortex, het deel waar we zoveel mee nadenken. Door bosbaden ervaren we dus letterlijk meer rust in ons hoofd.
Minder stresshormonen in je lichaam
Wanneer we stress ervaren maakt ons lichaam meer stresshormonen aan zoals cortisol en adrenaline. Hormonen die ons lichaam nodig heeft om stressvolle momenten en periodes te kunnen overleven. Maar net zoals bij de activatie van ons actieve zenuwstelsel is het ook hier belangrijk dat deze hormonen niet te vaak en te veel in ons lichaam aanwezig zijn. Toch hebben veel van ons te maken met een verhoogde stresshormoonspiegel.
Bosbaden, in het bos zijn, beïnvloedt deze stresshormonen. Zowel de hoeveelheid cortisol als de hoeveelheid adrenaline nam af tijdens en na het bosbaden.
Ook had het effect op twee lichamelijke eigenschappen die we makkelijk in verband brengen met stress: de snelheid van onze hartslag en onze bloeddruk. Bosbaden vertraagt onze hartslag en verlaagt onze bloeddruk. Ook dit laat zien dat ons lichaam tot rust komt in het bos.
Het versterkt jouw immuunsysteem
Eentje die je misschien niet direct verwacht is dat bosbaden ook invloed heeft op ons immuunsysteem. Het verhoogt namelijk het aantal Naturalkillercellen in je lichaam. NK-Cellen scannen de cellen in ons lichaam om te controleren of deze nog gezond zijn en ruimen deze op wanneer ze dit niet zijn.
Meer Naturalkillercellen in je lichaam betekent dan ook dat de controle op ongezonde cellen groter is en daarmee je immuunsysteem sterker.
Nu kun je je natuurlijk afvragen ‘Maar komt dit dan door het bos of gewoon doordat ik een wandeling aan het maken ben?’ Het blijkt dat dit echt komt door de bosrijke omgeving. Wandelen in stedelijke gebieden had namelijk geen effect of zelfs een averechts effect op hoe ons lichaam stress ervaart.
Toch betekent het niet dat je per se moet wandelen.
Dus:
Kies een vorm van bosbaden die bij je past
Voor veel mensen klinkt het heel gewoon om even een wandeling te gaan maken, maar ik weet zelf hoe gevoelig dit kan liggen wanneer je lichaam hier niet of maar beperkt toe in staat. Zeker niet wanneer de onderzoeken laten zien dat het wel het beste is om enige uren of zelfs nog langer in het bos te zijn.
Gelukkig kunnen we dan ook schrijven dat je niet per se hoeft te wandelen. Het belangrijkste van bosbaden is dat je op een ontspannen manier aanwezig bent in het bos en deze het liefst met al je zintuigen waar neemt.
Naast rustig wandelen in het bos (ja, zonder je telefoon en zonder bezig te zijn met alles wat je nog moet doen 😉), kun je daarom ook denken aan:
- Mediteren in het bos
- Yoga beoefenen of rekken en strekken tussen de bomen
- Onder de bomen zitten of liggen
- De bomen en struiken om je heen aanraken
- De bloemen, bomen, planten en (herfst)bladeren bekijken
- Tussen de bomen een boek lezen of creatief bezig zijn (bijv. tekenen of schrijven)
- Genieten van lekkere picknick in het bos
Het belangrijkste is dat je een vorm (of meerdere) kiest die bij jou past en die je fijn vindt om te doen.
(Maak) Tijd om het bos op te zoeken
Meer rust zou voor ons allemaal goed zijn.
Het continu aanstaan lijkt ons vooruit te helpen, maar vraagt uiteindelijk ook veel van ons lichaam en daarmee onze gezondheid.
Het is dan ook zeker een aanrader om vanaf nu regelmatig het bos op te zoeken om daar even los te komen van alle hectiek van ons leven. Daarvoor hoef je echt niet altijd een enorme wandeling te maken of zelfs een bostherapie van een dag of dagen te volgen. Nee, eens in de paar dagen even een lekkere wandeling van een half uur of een uur of zitten in het bos met een goed boek of een leeg schrijfblok doet al wonderen.
Natuurlijk snap ik het als je nu zegt: maar daar heb ik helemaal geen tijd voor.
Ik ken die gedachte ook maar al te goed. Toch is het vaak geen kwestie van tijd, maar van prioriteit.
Door te bosbaden breng je je jouw lichaam tot rust en kun je herstellen, zodat je er daarna ook weer tegenaan kunt. Vaak met meer energie en meer helderheid dan daarvoor.
