Pesten.
Gepest zijn.
Ik kan me voorstellen dat je daar liever niet te veel over nadenkt. Dat je dat liever achter je laat.
Maar als je hier ervaring mee hebt, dan weet je waarschijnlijk net zo goed als ik, hoeveel impact dit op je leven kan hebben.
Onzeker zijn.
Je minder waard voelen.
Weinig van jezelf houden.
Geloof me, ik ben daar geweest. En voor een deel ben ik daar nog steeds.
Met dit artikel beloof ik je dan ook niet dat je hiermee jouw hele pestverleden achter je gaat laten. Wat ik je wel wil geven is de waarheid achter pesten. En hoe dit jou kan helpen om pesten te zien voor wat het is. Iets wat je heeft geraakt, wat pijn doet, maar in de essentie niks met jou te maken had.
Het is je eigen schuld
Wait, what? Wat zeg je nu?
Hoezo is de gepeste schuldig?
Nee, wacht even.
Dit is ook niet waar ik het mee eens ben.
Maar het is helaas wel het gevoel wat je als slachtoffer van pesten kunt krijgen.
“Je bent ook zo stil”
“Misschien moet je eens leren om voor jezelf op te komen”
“Bijt eens van je af. Dan stopt het wel”
Deze boodschap kreeg ik vaak. Alsof het mijn schuld was dat ik werd gepest. Dat het normaal was dat de kinderen in mijn klas zo gemeen tegen mij waren. Of in ieder geval dat het normaal was dat ze mij buitensloten. Negeerden.
Ik ben niet de enige bij wie dit gebeurt of is gebeurd. Regelmatig wordt er vooral naar de persoon of het kind gekeken dat wordt gepest. Dat zij dan maar sterker moeten zijn.
Dit maakt de impact van pesten groter dan alleen het pesten zelf. Niet alleen wordt ons zelfbeeld en zelfvertrouwen aangetast door het pesten. Ook wordt dit nog eens versterkt doordat we inderdaad het gevoel krijgen dat het aan ons ligt. Dat het onze schuld is dat we gepest worden. Zie je wel, ik ben te zwak. Ik ben het niet waard.
Oké, het is misschien waar dat je terugtrekken niet altijd helpt als je gepest wordt. Maar dat is niet de reden van het pesten. Je hebt het niet uitgenodigd. Het was de pester die het nodig had om zich beter te kunnen voelen. Jij was daarin puur het doelwit.
Waarom pest de pester?
De oorzaak van het pesten mogen we vooral zoeken aan de kant van de pester. Als de pester het namelijk niet nodig had om zichzelf beter te voelen, maar zich al goed voelde over zichzelf, zou dit kind of deze persoon nooit overgaan tot pesten.
De waarheid is dat de pester net zo onzeker is als de persoon die gepest wordt. En terwijl de gepeste zich klein maakt en terugtrekt, is de pester op zoek naar een masker. Een masker waarmee zij hun eigen onzekerheid kunnen verbergen. Het pesten geeft ze het gevoel dat ze sterker lijken. Sterker dan de persoon die ze aanvallen.
Dit is hun manier om te laten zien dat ze niet onzeker zijn, terwijl dat, diep vanbinnen, wel zo is.
Niet iedere onzekere gaat pesten
Als zowel de gepeste als de pester onzeker zijn, hoe kan het dan dat de ene gaat pesten en de ander daar juist het doelwit van wordt?
Deze onzekerheid uit zich op twee manieren. Tenminste, de onzekerheid die niet herkend wordt en waar niet gekeken wordt naar het ontwikkelen van meer zelfvertrouwen. Die twee manieren zorgen ervoor dat we twee groepen krijgen: Aan de ene kant de gepeste, aan de andere kant de pester.
De eerste groep, is de groep die zich klein maakt. Onzichtbaar. Die liever niet gezien wordt. Dit is de groep die kwetsbaar is om gepest te worden. Zij kunnen makkelijk geraakt worden in hun onzekerheid, terwijl ze juist niet voor zichzelf op durven komen.
En er is groep twee. Deze groep maakt zich juist groter om zich op een andere manier te verschuilen. Zij willen het beeld geven dat ze helemaal niet onzeker zijn. Dat ze juist zo zelfverzekerd zijn dat ze dominant durven te zijn over iemand anders. Je raadt het al, dit is de groep met potentiële pesters.
Pesten is gevolg van situatie thuis
Als deze twee groepen ontstaan, wat zorgt er dan voor dat je in groep één of in groep twee terechtkomt?
Terechtkomen in één van deze groepen, heeft te maken met de situatie thuis. De omgeving waarin ze opgroeien of zijn opgegroeid. Of door ervaringen die ze hebben meegemaakt.
De potentiële pesters uit groep twee komen meestal uit een omgeving waar ze geleerd hebben dat je maar beter zo sterk mogelijk kunt zijn. Want als je sterk bent, kan niemand je pijn kan doen.
Zij komen bijvoorbeeld uit een gezin met kritische ouders. Ouders waarvan je bijna kunt zeggen dat ze het kind pesten door het te vertellen dat het niet goed genoeg is. Of waar de ouders kritisch en aanvallend zijn richting elkaar.
Ook kan het zijn dat ze uit een gezin komen met oudere broers en/of zussen, waar ze voor hun gevoel steeds weer tegen moeten opboksen en vaak het onderspit delven. Een gezin waar het ging om het recht van de sterkste.
En wat ook kan en welke je misschien niet zo snel zou verwachten. Iemand die ooit gepest is, weet immers hoeveel pijn je de ander doet. Maar het komt ook regelmatig voor dat kinderen die in het verleden gepest zijn, zelf gaan pesten.
Wat al deze kinderen gemeen hebben, is dat ze bewust of onbewust hebben geleerd dat de sterkste wint. Ze hebben het slechte voorbeeld gekregen en geloven nu dat ze alleen sterk zijn en lijken, als ze anderen kleiner maken.
Projectie van de eigen onzekerheid
Het gaat er niet alleen om om de eigen onzekerheid te maskeren, maar vooral ook welke.
Misschien denk je nu namelijk: Oké, degene die mij pestte was onzeker. Maar hij of zij heeft mij wel van alles genoemd wat die persoon over mij geloofde. Misschien ben je zelfs gaan geloven dat ze gelijk hadden en geloof jij nu over jezelf dat je te dom, te dik, te sloom, te boekenwurm of wat dan ook bent.
De reden dat je dit werd genoemd, wat het voor jou ook is geweest, is omdat dit was waar de pester zelf ook onzeker over was.
Iemand die bang is om niet intelligent genoeg te zijn, zoekt iemand die ze dom kunnen noemen. Zodat zij zich daarboven kunnen plaatsen en kunnen laten zien dat zij in ieder geval niet zo dom zijn. Of de gepeste nou dommer is of niet.
Dit geldt net zo goed voor te dik, te sloom of wat dan ook. Zelfs voor het al dan niet zijn van boekenwurm, wat eigenlijk betekent dat je gezien wordt als te intelligent. Een bedreiging voor iemand die het zelf niet lukt om goede cijfers te halen en dan maar wil laten zien dat het ook maar beter is als je dat niet doet.
Veel van de boodschappen over hoe intelligent je moet zijn, hoe sportief je moet zijn, hoe je er uit moet zien, krijgen we mee van onze ouders en de maatschappij. En op het moment dat die boodschap ons onzeker maakt, projecteren we die op de ander.
Pesten had en heeft dus niks te maken met jou
Wat je ook is vertelt. Welke boodschap je ook hebt gekregen. Zowel de boodschap van de pesters, waar je hoorde waar je allemaal niet goed genoeg in was. Als de boodschap die je vertelde dat je niet sterk genoeg was en daarmee zelf verantwoordelijk was voor het feit dat je werd gepest. Beide zijn niet waar.
Ja, je was onzeker. Ja, voor jou voelde het veiliger om je klein te houden. Dat was hoe jij jezelf wilde beschermen. Dat betekent alleen niet dat er iets niks mis met jou.
Jij was het doelwit van een onzeker individu of van onzekere individuen. Die het pesten nodig hadden om zich goed genoeg te kunnen voelen. En die alles waar ze zelf onzeker over waren op jou hebben geprojecteerd.
Je was en bent niet te dom.
Niet te dik.
Niet te sloom of the nerdy.
Jij was en bent jij.
Wat de pester, onze ouders of de maatschappij daar ook van mogen vinden.
Luister ook hier: